Nguyên nhân gây pha loãng cổ phần:
*Phát hành thêm cổ phiếu mới để:
- Gọi vốn (IPO, phát hành riêng lẻ, phát hành thêm ra công chúng)
- Trả cổ tức bằng cổ phiếu
- Thưởng cho nhân viên theo chương trình ESOP
*Chuyển đổi các công cụ tài chính sang cổ phiếu như:
- Trái phiếu chuyển đổi
- Cổ phiếu ưu đãi chuyển đổi
- Quyền chọn mua cổ phiếu (stock options, warrants)
Ảnh minh hoạ.
Ví dụ đơn giản:
Giả sử công ty A có 1.000.000 cổ phiếu đang lưu hành. Bạn sở hữu 100.000 cổ phiếu, tương đương 10%.
Nếu công ty phát hành thêm 500.000 cổ phiếu mới → tổng số cổ phiếu trở thành 1.500.000.
Khi đó, nếu bạn không mua thêm, phần sở hữu của bạn chỉ còn:
100.000 / 1.500.000 = 6,67%, Tỷ lệ sở hữu bị pha loãng.
Tác động của pha loãng:
*Tiêu cực:
- Làm giảm quyền kiểm soát của cổ đông hiện tại
- Làm giảm EPS (lợi nhuận trên mỗi cổ phiếu)
- Giá cổ phiếu có thể giảm do lo ngại về hiệu quả sử dụng vốn
*Tích cực (nếu dùng vốn hiệu quả):
- Tăng vốn để mở rộng kinh doanh
- Trả lương, giữ chân nhân tài qua ESOP
- Giảm nợ (nếu dùng tiền phát hành để trả nợ)
Dưới đây là một ví dụ thực tế về pha loãng cổ phần tại doanh nghiệp niêm yết Việt Nam:
Ví dụ: Công ty Cổ phần Chứng khoán VNDIRECT (mã: VND)
Vào năm 2021, VNDIRECT thực hiện đợt chào bán cổ phiếu cho cổ đông hiện hữu với giá 10.000 đồng/cổ phiếu, nhằm huy động khoảng 4.349 tỷ đồng để tăng vốn hoạt động, mở rộng năng lực cho vay ký quỹ và kinh doanh nguồn trên thị trường vốn.
*Tác động:
- Sau đợt phát hành, số lượng cổ phiếu lưu hành tăng lên, dẫn đến tỷ lệ sở hữu của các cổ đông hiện tại giảm nếu họ không mua thêm cổ phiếu mới.
- Giá cổ phiếu VND giảm gần 50% so với mức đỉnh, một phần do lo ngại về pha loãng cổ phiếu và áp lực cung tăng trên thị trường .
Lưu ý khi đối mặt với pha loãng cổ phần:
- Quyền mua ưu tiên: Khi công ty phát hành thêm cổ phiếu, cổ đông hiện hữu thường có quyền mua ưu tiên để duy trì tỷ lệ sở hữu.
- Đánh giá mục đích sử dụng vốn: Nếu vốn huy động được sử dụng hiệu quả, như mở rộng kinh doanh hoặc giảm nợ, thì tác động tiêu cực từ pha loãng có thể được bù đắp.
- Theo dõi thông tin công bố: Cổ đông nên theo dõi các thông báo từ công ty về kế hoạch phát hành cổ phiếu để có quyết định đầu tư kịp thời.
Tác giả: Minh Minh
